کارتی با چند هدف
زمانی که در ماه ها ی نخست سال 1386 بحث سهمیه بندی بنزین در ایران مطرح شد بسیاری بر این باور بودند که این کار فاقد مقدمات اجرایی لازم است و باید برای اجرای آن حداقل تا دی ماه برای عملیاتی شدن این طرح بزرگ به مجریان آن مهلت داده می شد.
این دیدگاه همزمان با بروز مشکلاتی در زمینه صدور کارت ها (اول و المثنی) تقویت شد هرچند متولیان این طرح ، مشکلاتی از این دست را ناشی از بدیع و تازه بودن آن می دانستند و حتی عظمت طرح شاخصی برای توجیه هرگونه مشکلی از این دست بود.
اگرچه بر خلاف آنچه حتی به صورت رسمی مطرح شد این طرح (کارت هوشمند) اولین از نوع خود درجهان نبوده و حتی یک شرکت آمریکایی سالها قبل او در وسعت جغرفیایی گسترده در ایالات متحده آن را اجرا کرده است اما واقعیت آن است که این طرح توانسته تا حدودی میزان مصرف را کنترل کند و یا به عبارت بهتر از رشد آن بکاهد هرچند حتی نمی توان به آمار رسمی اطمینان کرد که این طرح توانسته مصرف روزانه را به سطح نزدیک به 50 میلیون لیتر در روز برساند.
نکته قابل توجه آنکه کارت هوشمند نفت گاز (گازوییل) هم در راه است و به زودی این کارت نیز وارد فاز عملیاتی خواهد شد.
البته شاید کارت هوشمند گازوییل مشکلات اجرای بیشتری را در پیش رو داشته باشد اما به نظر می رسد که دولت قصد دارد که این بازی را تا پایان سال آتی ادامه دهد و پس از آن شاید کمی از شدت این طرح کاسته شود.
اما آیا می توان دلیل مشخصی برای این طرح بیان کرد طرحی که به نظر می رسد بین زحمت اجرای آن و عمر مفیدش تناسب منطقی بر قرار نباشد؟
واقعیت آن است که این طرح از دو منظر قابل تحلیل است که هر یک از دو نگاه می تواند اجرای 3-4 ساله آن را توجیه کند هرچند ممکن است این عمر کمی بیشتر یا کمتر باشد.
نگاه اول:
با این دیدگاه که اطلاعات دقیقی از وضعیت خودروها و حتی نمی توان به صورت مشخص مالکیت خودروها را تعیین کرد (نمونه بارز آن صدور کار سوخت برای برخی مدیران قبل از انقلاب که اکنون فوت کرده اند) و از سوی دیگر و شبکه توزیع سوخت در کشور فاقد نظم و قانون کاربردی مشخص است و این پدیده با توجه به تفاوت قیمت قابل توجه سوخت (بنزین و گازوییل) در ایران نسبت به کشورهای همسایه یکی از موانع مقابله با قاچاق گسترده دانست، می توان دلایل زیر را برای توجیه اجرای طرح کارت سوخت هوشمند مطرح کرد:
الف: شناسایی مالکیت ها و ساختار مالکیتی خودروها
ب: امکان ردیابی خودروها در هر زمان و هر مکان
ج: امکان کنترل حرکت خودروها با مدیریت کارت سوخت
امکان خارج کردن برخی خودروها از شبکه حمل و نقل شاخص ترین حالت خارج کردن خودروهای فرسوده است.
نگاه دوم :
واقعیت دیگر آنکه ایران سالهاست برای انواع سوخت های فسیلی یارانه پرداخت می کند و اوضاع این یارانه به گونه ای نا همگون و فاقد ساختار مناست است که حتی در مورد میزان آن نیز اختلاف نظرهای وحشتناک مشاهده می شود. به گونه که در اظهار نظرهای رسمی به اعدادی از 59 میلیارد دلار تا 110 میلیارد دلار یارنه انرژی در سال بر می خوریم.
در این شرایط واقعی کردن قیمت سوخت ( به مفهوم نزدیک کردن به قیمت های جهانی) می تواند یکی از نتایج مد نظر اجرای کارت هوشمند سوخت بنزین و گازوییل باشد.
شاهد این سیاست تعیین قیمت نفت خام برای پالایشگاه هاست به گونه که پالایشگاه ها دیگر نفت خام را به صورت نیمه رایگان دریافت نکنند. با توجه به اینکه شرط اول واقعی کردن قیمت سوخت حذف یارانه در مراحل مختلف کار است قرار است به صورت رسمی درروزهای آینده قرار است فورمول زیر ابلاغ شود:
قیمت خوراک پالایشگاه های نفت خام = %57Na+%17.2Gas oil +%22.5Ker
بر اساس این فرمول می توان حداکثر تا ده سال قیمت خوراک پالایشگاه ها را تعیین قیمت کرد.
در این شرایط می توان انتظار داشت که دولت با این کارت تلاش کند که قیمت بنزین و گازوییل را به سطح جهانی نزدیک کند.
در این شرایط دولت یک سیاست چند مرحله را دنبال می کند.
الف : سقف مصرف هر خودرو را بسته به شرایط تعیین و اجرا می کند. در این مرحله قیمت سوخت بدون تغییر است
ب: با گذشت زمان و اعلام نیاز بخش های مختلف با توجه به شرایط در کنار سهمیه بندی ، اجازه می دهد که سوخت به قیمت بیش از گذشته ( مثلا 400-600 تومان هر لیتر بنزین ) عرضه شود.
ج : در صورت عدم ایجاد حساسیت نسبت به شرایط بند ب نسبت به تداوم آن اقدام می کند.
د: با کاهش سهمیه ها تلاش کند که طرح یارانه نقدی را با ورود پول به بازی و واریز کردن آن به کارت سوخت خودروها عملیاتی کند.
ح: با حذف تدریجی کارت سوخت قیمت بالای بنزین آزاد را به عنوان یک واقعیت مورد قبول جامعه عملیاتی کند.
نکته مهم در این میان آن است که نباید از این نکته غافل شد که می توان به طور همزمان نتایج هر دو تحلیل را کسب کرد به شرط آنکه دولت تلاش نکند که با تحقق اهداف یک بخش از سایر نتایج بخش دیگر بگذرد.
این دیدگاه همزمان با بروز مشکلاتی در زمینه صدور کارت ها (اول و المثنی) تقویت شد هرچند متولیان این طرح ، مشکلاتی از این دست را ناشی از بدیع و تازه بودن آن می دانستند و حتی عظمت طرح شاخصی برای توجیه هرگونه مشکلی از این دست بود.
اگرچه بر خلاف آنچه حتی به صورت رسمی مطرح شد این طرح (کارت هوشمند) اولین از نوع خود درجهان نبوده و حتی یک شرکت آمریکایی سالها قبل او در وسعت جغرفیایی گسترده در ایالات متحده آن را اجرا کرده است اما واقعیت آن است که این طرح توانسته تا حدودی میزان مصرف را کنترل کند و یا به عبارت بهتر از رشد آن بکاهد هرچند حتی نمی توان به آمار رسمی اطمینان کرد که این طرح توانسته مصرف روزانه را به سطح نزدیک به 50 میلیون لیتر در روز برساند.
نکته قابل توجه آنکه کارت هوشمند نفت گاز (گازوییل) هم در راه است و به زودی این کارت نیز وارد فاز عملیاتی خواهد شد.
البته شاید کارت هوشمند گازوییل مشکلات اجرای بیشتری را در پیش رو داشته باشد اما به نظر می رسد که دولت قصد دارد که این بازی را تا پایان سال آتی ادامه دهد و پس از آن شاید کمی از شدت این طرح کاسته شود.
اما آیا می توان دلیل مشخصی برای این طرح بیان کرد طرحی که به نظر می رسد بین زحمت اجرای آن و عمر مفیدش تناسب منطقی بر قرار نباشد؟
واقعیت آن است که این طرح از دو منظر قابل تحلیل است که هر یک از دو نگاه می تواند اجرای 3-4 ساله آن را توجیه کند هرچند ممکن است این عمر کمی بیشتر یا کمتر باشد.
نگاه اول:
با این دیدگاه که اطلاعات دقیقی از وضعیت خودروها و حتی نمی توان به صورت مشخص مالکیت خودروها را تعیین کرد (نمونه بارز آن صدور کار سوخت برای برخی مدیران قبل از انقلاب که اکنون فوت کرده اند) و از سوی دیگر و شبکه توزیع سوخت در کشور فاقد نظم و قانون کاربردی مشخص است و این پدیده با توجه به تفاوت قیمت قابل توجه سوخت (بنزین و گازوییل) در ایران نسبت به کشورهای همسایه یکی از موانع مقابله با قاچاق گسترده دانست، می توان دلایل زیر را برای توجیه اجرای طرح کارت سوخت هوشمند مطرح کرد:
الف: شناسایی مالکیت ها و ساختار مالکیتی خودروها
ب: امکان ردیابی خودروها در هر زمان و هر مکان
ج: امکان کنترل حرکت خودروها با مدیریت کارت سوخت
امکان خارج کردن برخی خودروها از شبکه حمل و نقل شاخص ترین حالت خارج کردن خودروهای فرسوده است.
نگاه دوم :
واقعیت دیگر آنکه ایران سالهاست برای انواع سوخت های فسیلی یارانه پرداخت می کند و اوضاع این یارانه به گونه ای نا همگون و فاقد ساختار مناست است که حتی در مورد میزان آن نیز اختلاف نظرهای وحشتناک مشاهده می شود. به گونه که در اظهار نظرهای رسمی به اعدادی از 59 میلیارد دلار تا 110 میلیارد دلار یارنه انرژی در سال بر می خوریم.
در این شرایط واقعی کردن قیمت سوخت ( به مفهوم نزدیک کردن به قیمت های جهانی) می تواند یکی از نتایج مد نظر اجرای کارت هوشمند سوخت بنزین و گازوییل باشد.
شاهد این سیاست تعیین قیمت نفت خام برای پالایشگاه هاست به گونه که پالایشگاه ها دیگر نفت خام را به صورت نیمه رایگان دریافت نکنند. با توجه به اینکه شرط اول واقعی کردن قیمت سوخت حذف یارانه در مراحل مختلف کار است قرار است به صورت رسمی درروزهای آینده قرار است فورمول زیر ابلاغ شود:
قیمت خوراک پالایشگاه های نفت خام = %57Na+%17.2Gas oil +%22.5Ker
بر اساس این فرمول می توان حداکثر تا ده سال قیمت خوراک پالایشگاه ها را تعیین قیمت کرد.
در این شرایط می توان انتظار داشت که دولت با این کارت تلاش کند که قیمت بنزین و گازوییل را به سطح جهانی نزدیک کند.
در این شرایط دولت یک سیاست چند مرحله را دنبال می کند.
الف : سقف مصرف هر خودرو را بسته به شرایط تعیین و اجرا می کند. در این مرحله قیمت سوخت بدون تغییر است
ب: با گذشت زمان و اعلام نیاز بخش های مختلف با توجه به شرایط در کنار سهمیه بندی ، اجازه می دهد که سوخت به قیمت بیش از گذشته ( مثلا 400-600 تومان هر لیتر بنزین ) عرضه شود.
ج : در صورت عدم ایجاد حساسیت نسبت به شرایط بند ب نسبت به تداوم آن اقدام می کند.
د: با کاهش سهمیه ها تلاش کند که طرح یارانه نقدی را با ورود پول به بازی و واریز کردن آن به کارت سوخت خودروها عملیاتی کند.
ح: با حذف تدریجی کارت سوخت قیمت بالای بنزین آزاد را به عنوان یک واقعیت مورد قبول جامعه عملیاتی کند.
نکته مهم در این میان آن است که نباید از این نکته غافل شد که می توان به طور همزمان نتایج هر دو تحلیل را کسب کرد به شرط آنکه دولت تلاش نکند که با تحقق اهداف یک بخش از سایر نتایج بخش دیگر بگذرد.
